Sayyohlarga uy-joyni qanday ijaraga berish mumkin?
Sayyohlarga uy-joyni qonuniy tarzda ijaraga berish — O‘zbekistondagi ko‘chmas mulk egalari uchun muhim jihatdir. Ushbu bo‘limda rasmiy ijara uchun zarur bo‘lgan asosiy qoidalar hamda jarimalardan qochish va barqaror daromad olish uchun soliq majburiyatlari haqida ma’lumot beramiz. Uy-joyni to‘g‘ri ro‘yxatdan o‘tkazish, migratsiya xizmatlarini xabardor qilish va mehmonlar bilan shartnomalar tuzish tartibini bilib oling.
Har oʻtgan yilda Oʻzbekistonga keluvchi turistlar soni ortib bormoqda. Agar sizda kvartira yoki uy boʻlsa, tabiiy ravishda savol tugʻiladi: turistlarga uy-joyni qonuniy ravishda ijaraga berish va daromad olish mumkinmi? Javob — ha, va bu qoidalarga rioya qilish hamda soliqlarni toʻlash sharti bilan toʻla amaliy. Bu maqolada siz yangi boshlaganlar uchun mufassal qoʻllanma hamda Oʻzbekistonda turistlarga uy-joy ijaraga berishni rejalashtirayotganlar uchun maslahatlar topasiz.
Nega uy-joyni qonuniy ijaraga berish muhim
Rasmiy ravishda uy-joyni ijaraga berish nafaqat jarimalardan qochish usuli, balki hamma narsa toʻgʻri amalga oshirilganiga ishonch kafolati hamdir. Shuningdek, rasmiy ijara Booking va Airbnb kabi mashhur bronlash platformalaridan foydalanish, shartnomalar tuzish, naqd boʻlmagan toʻlovlarni qabul qilish va mehmonlar bilan nizolarda huquqlarni himoya qilish imkonini beradi.
№1. Sayyohlarga uy-joyni ijaraga berish uchun ro‘yxatdan o‘tkazish
Birinchi qilinishi kerak bo‘lgan ish — o‘z uy-joyingizni sayyohlarga ijaraga berish uchun ro‘yxatdan o‘tkazishdir. Buni nafaqat jismoniy, balki yuridik shaxslar ham amalga oshirishi mumkin.
Agar siz yakka tartibdagi shaxs bo‘lsangiz va bir kvartiradan ortiq ijaraga bermasangiz, o‘zingizni «o‘zini band qilgan shaxs» maqomida ro‘yxatdan o‘tkazishingiz mumkin. Bu O‘zbekistonda mavjud bo‘lgan soddalashtirilgan soliq rejimidir. Ro‘yxatdan o‘tish «Soliq» ilovasi orqali bir necha daqiqada amalga oshiriladi.
Agar bir nechta ob’ektlarni ijaraga berishni yoki brend ostida faoliyat yuritishni rejalashtirsangiz, yakka tartibdagi tadbirkor yoki mas’uliyati cheklangan jamiyat sifatida ro‘yxatdan o‘tish tavsiya etiladi. Bunday holda litsenziyalash va soliq hisobotlari talablariga rioya qilish kerak bo‘ladi, ammo qo‘shimcha imkoniyatlar ochiladi.
Agar siz yakka tartibdagi shaxs bo‘lsangiz va bir kvartiradan ortiq ijaraga bermasangiz, o‘zingizni «o‘zini band qilgan shaxs» maqomida ro‘yxatdan o‘tkazishingiz mumkin. Bu O‘zbekistonda mavjud bo‘lgan soddalashtirilgan soliq rejimidir. Ro‘yxatdan o‘tish «Soliq» ilovasi orqali bir necha daqiqada amalga oshiriladi.
Agar bir nechta ob’ektlarni ijaraga berishni yoki brend ostida faoliyat yuritishni rejalashtirsangiz, yakka tartibdagi tadbirkor yoki mas’uliyati cheklangan jamiyat sifatida ro‘yxatdan o‘tish tavsiya etiladi. Bunday holda litsenziyalash va soliq hisobotlari talablariga rioya qilish kerak bo‘ladi, ammo qo‘shimcha imkoniyatlar ochiladi.
№2. Ichki ishlar vazirligiga xabarnoma berish va xorijiy mehmonlarni vaqtinchalik ro‘yxatdan o‘tkazish
Uy-joy egalari xorijiy sayyohlar joylashganidan so‘ng uch kun ichida maxsus onlayn portal emehmon.uz orqali xabarnoma berishlari shart. Bu ijaraga beruvchining ro‘yxatdan o‘tkazilishi emas, balki migratsiya xizmati uchun xorijiy fuqarolarni vaqtinchalik ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘lib, sayyoh qayerda ekanligini aniqlashga xizmat qiladi.
Xabarnoma bermaslik jarima jazosi qo‘llaniladi, takroriy buzilishlarda esa uy-joyni ijaraga berish huquqidan mahrum etilishi mumkin.
Xabarnoma bermaslik jarima jazosi qo‘llaniladi, takroriy buzilishlarda esa uy-joyni ijaraga berish huquqidan mahrum etilishi mumkin.
№3. Uy-joy ijarasidan soliq to‘lash
Uy-joyni ijaraga berishdan olingan daromad soliq solinadi. Asosiy variantlar quyidagilar:
Jismoniy shaxslar uchun:
Yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun:
Muhim: Booking, Airbnb va boshqa platformalar orqali ijaraga berishda to‘lovlar elektron tarzda o‘tadi va soliq organlari tomonidan nazorat qilinadi. Daromadni yashirish imkoni yo‘q, shuning uchun rasmiy ishlash ma’qul.
Jismoniy shaxslar uchun:
- Agar siz o‘zini o‘zi band qilgan shaxs bo‘lsangiz — daromaddan 4% soliq olinadi, bu soliq Soliq ilovasi orqali har oy to‘lanadi;
- Agar ro‘yxatdan o‘tmagan bo‘lsangiz — deklaratsiya topshirib, ijaradan olingan daromadga 13% soliq to‘lashingiz kerak. Biroq, ro‘yxatsiz faoliyat yuritish noqonuniy hisoblanadi.
Yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun:
- Bitta soliq tizimi qo‘llaniladi (aylanma va soliq tizimiga qarab 4% dan 15% gacha);
- Soliq hisobotlarini topshirish majburiy.
Muhim: Booking, Airbnb va boshqa platformalar orqali ijaraga berishda to‘lovlar elektron tarzda o‘tadi va soliq organlari tomonidan nazorat qilinadi. Daromadni yashirish imkoni yo‘q, shuning uchun rasmiy ishlash ma’qul.
№4. Ijara shartnomasini tuzish
Qisqa muddatli ijara bo‘lsa ham, shartnoma ikki tomon uchun himoya vositasidir.
Shartnomada quyidagilar ko‘rsatiladi:
Qisqa muddatli ijara uchun oddiy bitta sahifali kelishuv yetarli. Agar mehmon xorijiy bo‘lsa, shartnomani ingliz tilida ham rasmiylashtirish tavsiya etiladi.
Amaliy maslahat: shartnoma va mehmonlarning pasport nusxalarini saqlang — bu kelishmovchiliklar yoki tekshiruvlarda yordam beradi.
Shartnomada quyidagilar ko‘rsatiladi:
- turar joy muddati va shartlari;
- to‘lov summasi va tartibi;
- mulkning saqlanishi uchun javobgarlik;
Qisqa muddatli ijara uchun oddiy bitta sahifali kelishuv yetarli. Agar mehmon xorijiy bo‘lsa, shartnomani ingliz tilida ham rasmiylashtirish tavsiya etiladi.
Amaliy maslahat: shartnoma va mehmonlarning pasport nusxalarini saqlang — bu kelishmovchiliklar yoki tekshiruvlarda yordam beradi.
Buzilishlarning oqibatlari
Oʻzbekiston qonunchiligi sayyohlarga uy-joyni ijaraga berishni qatʼiy tartibga soladi.
Mumkin boʻlgan jazolar:
Mumkin boʻlgan jazolar:
- Soliq organida roʻyxatdan oʻtmaslik uchun 5 bazaviy hisoblash miqdorigacha jarima,
- Xorijiy fuqaroni joylashtirish haqida Ichki ishlar vazirligiga xabarnoma bermaslik uchun 10 BHM gacha jarima,
- Oʻzini band qilgan shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor maqomisiz noqonuniy uy-joy ijaraga berish uchun ma’muriy javobgarlik.
- 2025 yilda 1 BHM 340 000 so‘mga teng boʻlib, jarimalar 3,4 million so‘mgacha yetishi mumkin.
*Izoh: 2025 yil 1 avgustdan boshlab bazaviy hisoblash miqdori (BHM) 412 000 so‘mga belgilanishi, minimal ish haqi (MIR) esa 1 271 000 so‘mni tashkil etishi rejalashtirilgan.
Yangi boshlovchi investorlar uchun maslahatlar
Uy-joyni ijaraga berishda quyidagi jihatlarga eʼtibor bering:
- Elonlaringizni mashhur platformalarda joylashtiring — Airbnb, Booking, Telegram-kanallar va sayyohlik saytlarida;
- Yuqori sifatli suratlardan foydalaning, qulayliklarni koʻrsating (Wi-Fi, oshxona, kir yuvish mashinasi);
- Mehmonlarning migratsiya tizimida oʻz vaqtida roʻyxatdan oʻtishini nazorat qiling;
- Barcha shartnomalarning nusxalarini saqlang — bu nizolar yoki tekshiruvlarda yordam beradi;
- Daromadlarni kamaytirmang — soliq organlari ijara tushumlarini diqqat bilan kuzatadi;
- Fikr-mulohazalar bilan ishlang — ijobiy baholar ishonchni oshiradi.
Xulosa
Sayyohlarga uy-joyni ijaraga berish — ayniqsa mashhur sayyohlik hududlarida istiqbolli daromad manbaidir. Eng muhimi — qonunlarga rioya qilish: o‘zini o‘zi band qilgan shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tish, xorijiylarni joylashtirish haqida xabarnoma berish, soliqlarni to‘lash va shartnomalar tuzish. Bu sizni muammolardan himoya qilib, sayyohlik biznesida yangi imkoniyatlar eshigini ochadi. Agar endigina boshlayotgan bo‘lsangiz, bitta ob’ekt bilan boshlang, jarayonni o‘rganing va asta-sekin kengaytiring.